Narracja znaczeniowa pomnika upamiętnienia Ofiar Deportacji Mieszkańców Górnego Śląska do Związku Sowieckiego podejmuje próbę zobrazowania idei „pustki po…". Tragiczne i bolesne zdarzenia, które miały miejsce w 1945 roku pozostawiły niezaprzeczalną pustkę w wielu aspektach życia – społecznego i materialnego ludności Śląska.
W celu wyrażenia tej idei do zbudowania przestrzennych relacji pomnika zaprojektowano formę architektoniczną głównego obiektu, nawiązującą skalą i kształtem do archetypicznego domu mieszkalnego - familoka. Jego ściany wydzielają przestrzeń (pustkę), która w metaforyczny sposób pokazuje opuszczony i zniszczony budynek. Pozostałe elementy kompozycji architektonicznej – schody stalowe, mniejsza forma pomnikowa (nawiązująca abstrakcyjną formą do wagonu kolejowego), detale szyn w posadce, uzupełniają formalnie i dynamizują całość założenia przestrzennego. Dodatkowo, we wnętrzu głównego obiektu pomnikowego projektuje się 7 dwustronnych tablic z listą nazwisk osób deportowanych.
W skali urbanistycznej wskazana lokalizacja dla pomnika (teren inwestycji znajduje się w parku Boguckim. ograniczony jest od zachodu i południa ulicą T. Dobrowolskiego i al. W. Roździeńskiego, a od strony północnej ciągiem pieszym wzdłuż ulicy Kopalnianej.
stanowi złożony, zróżnicowany przestrzennie pejzaż miejski. Cechuje go z jednej strony wielkomiejski charakter głównej arterii komunikacyjnej i wysokich, modernistycznych budynków, a z drugiej strony zielonych terenów w parku Boguckim.
Dodatkowym wyzwaniem jest duże zróżnicowanie wysokościowe i geometryczne terenu, generujące nieoczekiwane i charakterystyczne zarazem wglądy widokowe z Drogowej Trasy Średnicowej i licznych ścieżek pieszo – rowerowych oraz okien pobliskiego osiedla Gwiazdy. Bardzo istotnym i wymagającym ingerencji projektowej elementem jest brak zamknięcia osi widokowej wzdłuż ścieżki prowadzącej od budynków Muzeum Śląskiego w stronę parku.
Te pozornie trudne do połączenia przestrzenie postanowiono „spiąć" i wykorzystać w jednym obiekcie pomnikowym, który czerpie i zapożycza od nich charakterystyczne cechy do budowania odczuć zwiedzającego. Takie usytuowanie obiektu „na styku" umożliwia jednocześnie jego obserwację ze wszystkich wymienionych lokalizacji.
Ujęty w projekcie zagospodarowania terenu pomnika nowy plac oraz schody terenowe wraz z tarasami mają stać się wspomnianym wcześniej domknięciem osi widokowej i trasy spacerowej od strony Muzeum Śląskiego.
Podstawowe wskaźniki urbanistyczne.
Zestawienie powierzchni:
- Powierzchnia terenu objęta wnioskiem o Pozwolenie na Budowę - 14 620 m2
- Projektowane powierzchnie utwardzone:
- istniejące, przebudowywane - 303 m2
- nowoprojektowane - 1189 m2
- Projektowane nawierzchnie częściowo przepuszczalne - 260 m2
- Projektowane powierzchnie zabudowy - 105 m2
w tym:
- mury oporowe - 23 m2
- mury głównej formy pomnikowej - 57 m2
- forma pomnikowa (mniejsza) - 15 m2
- stacja transformatorowa - 10 m2
- Powierzchnie przebudowywanych skarp - 4339 m2